"Door de radiotherapie bij longkanker te optimaliseren, vergroten we de kans op een succesvolle immuuntherapie"
Over twee jaar kan Dirk De Ruysscher met pensioen gaan. De tijd begint dus te dringen. Want hij wil nog zóveel doen. Bovenaan zijn verlanglijst staat het moment waarop de zelfgekweekte patiënt-specifieke longtumor standaard zal worden ingezet bij de therapiekeuze. In de nieuwste onderzoeken lukt het om op zo’n tumoroïde maar liefst zeven combinatietherapieën te testen voordat de behandeling start. “Dit wordt echt een serieuze ‘jump forward’. Die stap wil ik nog heel graag meemaken voordat ik mijn carrière afsluit.”
Bijzonder bolletje weefsel
Een piepklein stukje van het biopt, zo groot als een potloodpunt. Meer heeft het team van Dirk niet nodig om in het lab een patiënt-specifieke longtumor te kweken: “Wij zijn de eersten die het lukt om een tumor te kweken die àlle cellen bevat. Niet alleen kankercellen, maar ook goed-functionerende immuuncellen. Binnen tien werkdagen kunnen we zeven medicijnen – in combinatie met radiotherapie – testen op zo’n bolletje weefsel. Vooral dat laatste is echt uniek. Dat hebben we nu voor 100 patiënten in Maastricht gedaan en in Rotterdam gevalideerd. Over de resultaten ben ik heel enthousiast!”
Betrouwbare voorspelling
Dirk: “Op dit moment is de kans 40% dat de juiste combinatietherapie wordt gekozen voor de behandeling van niet-kleincellige longkanker. Met onze tumoroïden kunnen we die kans flink omhoog brengen, zo blijkt uit ons onderzoek. We kunnen met een zekerheid van 100% voorspellen dat een behandeling níet zal werken voor deze patiënt. Voorspellen wij dat een behandeling wél werkt, dan klopt dat in 86% van de gevallen. En dat percentage krijgen we nog wel wat omhoog. Nu testen we alleen voor longkanker, maar dat gaan we ook voor prostaatkanker doen. Op termijn gaan we ook het succes van immuuntherapie voorspellen.
"Ik voorspel je: tumoroïden kunnen de zaak drastisch veranderen. En wij lopen absoluut voorop in die ontwikkeling.”
Effect immuuntherapie voorspellen
Om te voorspellen of immuuntherapie aanslaat, komen de inzichten uit een ander onderzoek goed van pas. Begin 2024 publiceerde het team van Dirk een onderzoek naar lymfocyten: “Deze witte bloedcellen kunnen beschadigd raken door radiotherapie. Heb je te weinig van deze cellen, dan werkt de immuuntherapie niet goed. We hebben ontdekt dat er bij een protonenbehandeling aanzienlijk minder lymfocyten beschadigd worden dan bij fotonen. Bovendien neemt de kans dat een patiënt immuuntherapie krijgt toe van 50% (bij fotonen) naar 75% (bij protonen). We zijn bezig met een vervolgonderzoek, waarbij we een voorspelling willen doen over het effect van de immuuntherapie. Voor dit onderzoek werken we intensief samen met het Erasmus MC in Rotterdam en MD Anderson in Houston. Intussen hebben we de gegevens van 700 patiënten geanalyseerd. Daardoor begrijpen we beter hoe we die lymfocyten kunnen sparen tijdens de radiotherapie. Door de behandelprotocollen te optimaliseren, kunnen we de kans op een succesvolle immuuntherapie vergroten. En de overlevingskansen dus ook.”
Voorspellende eiwitten
Niet alleen de hoeveelheid lymfocyten is van belang voor de overlevingskansen. Uit een eerder onderzoek blijkt dat bepaalde eiwitten juist een slechte prognose voorspellen. Deze eiwitten spelen een belangrijke rol in een groot vervolgonderzoek, vertelt Dirk: “We zijn in december 2024 gestart met een Europese studie, waarbij we testen wat de optimale duur van immuuntherapie is. Daarbij kijken we ook naar deze eiwitten. Die eiwitten gaan we ook verder onderzoeken tijdens een nieuwe studie met Amerikaanse centra. Wat maar weer eens bewijst dat we internationaal voorop lopen.”
Protonentherapie bij Maastro
Meer weten over de behandeling met protonentherapie bij longkanker bij Maastro. Op deze pagina vindt u meer informatie, over de voordelen en de werking van protonentherapie.
Dirk de Ruysscher over de zelfgekweekte patiënt-specifieke longtumor“Voorspellen we dat een behandeling níet werkt, dan klopt dat voor 100%. Onze voorspelling dat een behandeling wél zal aanslaan, klopt voor 86%”