Vijf jaar protonentherapie in Maastricht: Nu focus op optimalisatie

23 juni 2025

Maastro staat erom bekend dat innoveren een soort van tweede natuur is. ‘Het zit in ons DNA’ wordt wel eens gezegd. Starten met protonentherapie in 2019 was veruit de grootste innovatie met veel, heel veel, impact op zo ongeveer heel Maastro. Vijf jaar na de start werken we aan het verder optimaliseren van de protonenbehandelingen. Hoe mooi is het dan dat je kunt voortbouwen op alle innovaties en onderzoeken bij fotonentherapie? Dat je volop gebruik kunt maken van al die kennis en ervaring uit het verleden? Mirko: “Daardoor lopen wij op veel vlakken voor op Europese protonencentra. Zij hebben misschien veel meer ervaring, maar dan alleen op het gebied van protonentherapie.” 

Nieuwe behandeltafel in de protonenbunker 

“Samen met de nieuwe bedieningssoftware die we in 2025 installeren, kunnen we straks de bewegingen van het toestel van buitenaf bedienen. Dat scheelt tijd. Voor de patiënten, want elke bestralingssessie duurt een paar minuten korter. Én voor Maastro: hierdoor kunnen we meer patiënten met protonen bestralen. Een vervolgstap kan zijn dat we starten met protonen ARC-therapie (PAT); een behandeling waarbij de stralingsbundel in een cirkel om de patiënt beweegt. We gebruiken die behandeling al zeker tien jaar bij fotonen.. We gaan uitzoeken voor welke patiënten PAT de meeste meerwaarde gaat hebben. De verwachting is dat meer mensen voor protonentherapie in aanmerking komen als we PAT inzetten, omdat we weten dat deze techniek gezonde weefsels nog beter spaart.”

Evelien: “Ook bij protonentherapie zoeken we naar de combinatie van de beste behandeling voor de patiënt en de meest efficiënte aanpak voor Maastro” 

Breathhold bij protonentherapie 

Mirko: “Als de patiënt de adem tijdens de bestraling even inhoudt kunnen we een kleiner doelgebied bestralen omdat de tumor dan even niet meebeweegt met de ademhaling. 

Daardoor wordt het gezonde weefsel niet of nauwelijks mee bestraald. Het is een heel succesvolle innovatie met nog veel meer potentie. Ik vind het nog steeds bijzonder dat Maastro dit als één van de weinige protonencentra ter wereld breed toepast. Nu gebruiken we breathhold ook bij protonentherapie, in 2024 hebben bijna alle patiënten met een lymfoom (lymfeklierkanker) een behandeling met breathhold gekregen. In 2025 starten we met breathhold bij een groep patiënten met borstkanker. Wij hebben samen met onze protonencollega’s in Groningen en Delft een KWF-aanvraag ingediend: wij gaan verder met het zoeken naar andere toepassingen voor breathhold. Het is te belangrijk om dit niet te doen.” 

Patiënten informeren en begeleiden 

“Als je als patiënt bestraald wordt in een instituut dat zelf geen protonentherapie aanbiedt, heb je tot zes keer minder kans om doorverwezen te worden voor protonentherapie. Dat betekent dat je als patiënt dus mogelijk niet altijd de beste behandeling krijgt voor jouw situatie. Natuurlijk kunnen we geen ‘reclame’ maken voor protonentherapie. Maar wat we wel kunnen doen – naast het blijvend goed informeren van de verwijzers – is patiënten onder andere via verhalen op social media attenderen op het bestaan van protonentherapie en de mogelijke meerwaarde. Wat we eigenlijk willen zeggen: informeer bij je behandelend radiotherapeut-oncoloog of je voor protonentherapie in aanmerking komt.” 

“Nog een noviteit uit 2024 die echt meerwaarde heeft: al in een vroeg stadium nemen we telefonisch contact op met potentiële patiënten. Concreet: direct nadat de verwijzende collega’s ons gevraagd hebben om te beoordelen of de patiënt in aanmerking komt voor protonentherapie. Vaak zijn er niet eens veel vragen over het hoe en wat, het gaat meer om nog eens uitleggen wat de meerwaarde kan zijn, en het vertrouwen geven dat we op de hoogte zijn van hun verhaal. Het kost ons misschien een kwartiertje tijd, maar we merken dat we daarmee veel zorgen, ook over praktische zaken, kunnen wegnemen. Patiënten voelen zich gezien en gehoord.” 

Symposium Vijf jaar protonentherapie in Maastricht: lang leve innoveren in de (kanker)zorg! 

Op 17 en 18 oktober 2024 organiseerde Maastro een tweedaags symposium ter gelegenheid van het eerste lustrum van het Protonentherapiecentrum. Boeiende discussies, waardevolle kennisuitwisseling en een duidelijke boodschap: alleen door samen te werken met professionals, zowel binnen als buiten de radiotherapie, kunnen we de zorg voor kankerpatiënten blijven verbeteren. (Bron: https://www.maastro.nl/nieuws/samen-vooruit-in-kankerzorg) 

JV24 protonen Evelien Mirko Judith

Evelien Backx, Mirko Unipan, Judith van Loon

Over de meerwaarde van protonentherapie

Het team blijft zich inzetten voor de patient en benadrukt dat men zich goed moet informeren bij de behandelend arts of hij voor protonentherapie in aanmerking komt.